Alimenty – kogo dotyczy obowiązek alimentacyjny?

Alimenty większości osób kojarzą się z obowiązkiem rodziców do łożenia na utrzymanie swoich dzieci. Po rozwodzie jeden z małżonków może bowiem żądać pomocy materialnej od byłego partnera. To jednak tylko jeden z elementów. Okazuje się bowiem, że do obowiązku alimentacyjnego może zostać pociągnięta większa grupa osób. Co więcej, nie muszą być to nawet krewni z najbliższej rodziny. Wobec tego kogo dotyczy obowiązek alimentacyjny?

Czym jest alimentacja oraz jej cele

Alimenty i obowiązek alimentacyjny reguluje ustawa wchodząca w zakres Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dokument ten zawiera przesłanki do nałożenia alimentów, prawa i obowiązki oraz pozostałe, niezbędne regulacje związane z tym świadczeniem. Alimenty, a mianowicie wspomniany obowiązek alimentacyjny wynika wprost z pokrewieństwa oraz innych więzi o charakterze osobistym. Przepisy te, obciążają więc krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Aby powstał obowiązek alimentacyjny muszą zaistnieć jednocześnie dwa czynniki, mianowicie pokrewieństwo oraz konkretne przesłanki. Alimenty to świadczenie, którego celem jest dostarczenie środków mających zaspokoić podstawowe potrzeby. Wśród nich należy wymienić: zakup odzieży, wyżywienie, zakup środków czystości, leczenie lub zapewnienie potrzeb mieszkaniowych. Zakres świadczeń alimentacyjnych względem dziecka obejmuje zarówno cele finansowe, ale i etyczne.

Finansowy obowiązek alimentacyjny rodziców jest niezwykle ważny dla zapewnienia bytu i bezpieczeństwa. Niemniej należy także pamiętać o więzach rodzinnych oraz zachowaniu relacji pomiędzy jej poszczególnymi członkami. Istotne jest właściwe kształtowanie zarówno zasad obejmujących funkcjonowanie rodziny, ale również społeczeństwa. Wzory te powinny być powszechnie akceptowane w społeczeństwie. Należy podkreślić, że obowiązek alimentacyjny powstaje z mocy prawa i jest niezależny od woli stron. Sprawia to, że obowiązek ten wyróżnia charakter bezwzględnie obowiązujący. Obowiązek alimentacyjny to niejednokrotnie bardzo złożone świadczenie, które w głównej mierze kojarzy się ze wsparciem finansowym. 

Uchylanie się względem świadczeń alimentacyjnych względem dziecka

Sprawy alimentacyjne regulują postanowienia sądu, który może nałożyć na zasądzonego obowiązek alimentacyjny. Niestety czasem dochodzi do uchylania się od obowiązku alimentacyjnego, czyli od uiszczania świadczeń alimentacyjnych. Wtedy uprawniony może wystąpić z wnioskiem egzekucyjnym, ale również zgłosić ten fakt organom ścigania. Warto podkreślić, że o uchylaniu się od alimentów mówi się w momencie – gdy łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej trzy miesiące. Zasady świadczeń alimentacyjnych wskazują, że unikanie płatności jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności oraz karą pozbawienia wolności.

O obowiązku alimentacyjnym – kogo obciąża? 

Kto powinien płacić alimenty? Obowiązek alimentacyjny spoczywa na najbliższej rodzinie, czyli krewnych w linii prostej. Mowa tu o wstępnych i zstępnych bez ograniczeń, które mogłyby wynikać ze stopnia pokrewieństwa. Dlatego też obowiązek ten spoczywa zarówno na rodzeństwu, jak i na rodzeństwu przyrodnim. Do pomocy osobom uprawnionym należy wymienić także: ojczyma, macochę, pasierba, pasierbicę, a nawet małżonków po rozwodzie. Warto zauważyć, że obowiązek alimentacyjny jest wzajemny. Oznacza to, że osoby związane określonym stosunkiem pokrewieństwa mogą być jednocześnie zobowiązane i uprawnione do płacenia alimentów w przypadku pojawienia się ustawowych przesłanek.

Alimenty na dziecko, czyli kiedy dochodzi do obowiązku alimentacyjnego

Alimenty na dziecko to najczęstszy obowiązek alimentacyjny, jaki się pojawia. Kto w tym przypadku powinien płacić alimenty? Zazwyczaj do uiszczania tego świadczenia zobowiązywany jest jeden z rodziców. Sytuacja ta ma miejsce, gdy doszło do rozwodu, czyli unieważnienia małżeństwa. W czasie trwania związku małżeńskiego i po jego ustaniu małżonkowie są zobowiązani do zapewnienia bytu rodzicie, a także dzieciom. Dlatego w czasie rozwodu niejednokrotnie mówi się o kosztach utrzymania dziecka, które są niezbędne do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb życiowych.

W przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów ze strony małżonka, obowiązek alimentacyjny może zostać skierowany wobec dziadków lub rodzeństwa. Świadczenie alimentacyjne regulowane jest przez przepisy, których celem jest zapewnienie środków na wychowanie małoletniego dziecka. Jednak z roszczeń alimentacyjnych mogą skorzystać także inni, którzy z uzasadnionych powodów nie są w stanie zaspokoić najpotrzebniejszych potrzeb życiowych. Należy pamiętać, że pozew wymaga posiadania udokumentowanego pokrewieństwa. Warto również wiedzieć, że świadczenie wobec dziecka niepełnosprawnego nie wygasa dożywotnio. Takie dziecko nie jest bowiem w stanie utrzymać się w sposób samodzielny.