Mimo jednak zaistnienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne przez prawo w trzech przypadkach. Sąd każdorazowo bada, czy występuje którakolwiek z negatywnych przesłanek orzeczenia rozwodu.
Dobro wspólnych nieletnich dzieci małżonków
Po pierwsze, rozwód nie jest dopuszczalny, jeśli przez jego orzeczenie miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Wskazana przesłanka odnosi się jedynie do małoletnich dzieci rozwodzących się stron. Rozwód jest zatem niedopuszczalny, jeśli prowadziłby do zaburzenia rozwoju dziecka, jego stabilizacji emocjonalnej oraz materialnej. Duża rola rozwodzących się małżonków, by przy dążeniu do rozwodu, uwzględniali sytuację dzieci i przygotowali je na rozstanie rodziców.
Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego
Drugą z przeszkód do orzeczenia rozwodu, jest sprzeczność jego żądania z zasadami współżycia społecznego. Oznacza to, że sąd ocenia, czy orzeczenie rozwodu nie narusza zasad moralności. Przesłanka ta ma na celu ochronę małżonka niewinnego rozkładu pożycia, który to znajduje się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej np. z powodu niemożności zaspokajania własnych potrzeb, zaawansowanego wieku, ciężkiej choroby itd. Sprzeczne z zasadami współżycia społecznego będzie również żądanie rozwodu przez małżonka, który uchybił obowiązkowi wzajemnej pomocy czy lojalności. Innymi słowy, chodzi o to, aby orzeczenie o rozwodzie nie było usankcjonowaniem nagannego zachowania jednego z małżonków wobec drugiego.
Żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia
Ostatnia z negatywnych przesłanek rozwodu dotyczy wyłącznej winy małżonka. Otóż, rozwód nie może być orzeczony, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo gdy jego odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli zatem niewinny małżonek nie wyrazi zgody na rozwód, którego żąda małżonek wyłącznie winny, a jego odmowa nie jest sprzeczna z ww. zasadami, sąd nie orzeknie rozwodu. Poprzez winę małżonka rozumiemy naruszenie obowiązków jakie wynikają z zawarcia małżeństwa, a więc wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy, lojalności i wierności, współdziałania dla dobra rodziny itd. Motywami odmowy zgody na rozwód są najczęściej: względy emocjonalne, religijne, jak również moralne.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa zakres orzekania oraz wyznacza sprawy, które sąd z urzędu rozstrzyga w wyroku rozwodowym. Sąd obowiązany jest orzec o winie jednego lub obojga małżonków za rozkład pożycia, chyba że strony zgodnie wnoszą o rozwód bez orzekania o winie.
Władza rodzicielka i alimenty dla małoletnich dzieci
Kolejnym koniecznym elementem wyroku rozwodowego jest uregulowanie kwestii władzy rodzicielskiej oraz alimentów dla małoletnich dzieci. Na zgodny wniosek stron, sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dziećmi. Na wniosek choćby jednego małżonka, gdy zajmują oni wspólne mieszkanie (własność zatem przysługuje im obojgu), sąd orzeknie o sposobie korzystania z niego. Również na żądanie jednej ze stron, sąd może orzec o alimentach na rzecz małżonka oraz eksmisji ze wspólnego mieszkania. Dla dokonania w procesie rozwodowym podziału majątku potrzebny jest wniosku obu stron i to zgodny co do sposobu jego przeprowadzenia.
Skutki prawne rozwodu
Od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego związek małżeński stron ustaje, a małżonkowie stają się osobami stanu wolnego. Oznacza to, że mogą oni zawrzeć nowy związek małżeński, tracą natomiast uprawnienia do świadczeń socjalnych takich jak prawo do renty rodzinnej, do zasiłku rodzinnego na małżonka itd. Małżonek, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje nazwisko, może powrócić do poprzedniego. W tym celu powinien w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, złożyć przed właściwym kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego stosowne oświadczenie. Nadto, ustaje ustawowa wspólność majątkowa małżonków, a pojawia się wspólność w częściach ułamkowych. Orzeczenie rozwodu ma także wpływ na sprawy spadkowe. Byli małżonkowie nie dziedziczą po sobie, chyba że na podstawie testamentu.
Jeśli potrzebujesz kompleksowego wsparcia prawnego, w zakresie prawa rodzinnego skorzystaj z pomocy Kancelarii Ast Adwokaci – Adwokat Poznań, Gniezno, Śrem.